Álver eður ei?

Ég fór að spekulera eftir að hafa rætt við einn vinnufélaga minn nú í dag um stóriðjustefnuna landrask og mengun sem óneitanlega fylgir með.  Sá góði maður sem er ákafur stóriðjusinni öfugt við mig sagði að sér væri alveg sama um hvernig landið liti út eftir 50 til 100 ár.  Þá yrði hann hvort eð er dauður og afleiðingar stóriðjustefninnar væru honum því óviðkomandi.  Hann vildi njóta gróðans af stóriðjunni strax og sér kæmi ekki við hvað gerðist, það væri hreinlega ekki hans mál hvernig börnin og barnabörnin ættu eftir að hafa það þegar hann yrði dauður.  Hvernig halda menn að svæðið þar sem lónið fyrir Kárahnjúkvirkjun er núna verði eftir 100 ár þegar virkjunin hefur lokið sínu hlutverki og lónsstæðið er orðið fullt af framburði sem fýkur yfir allt austanvert landið og trúlega lengra.

Þetta held ég að sé nefnilega býsna algengur hugsunarháttur hjá þeim sem styðja álver út um allt land með tilheyrandi virkjunum í öllum ám.  Hugsum okkur nú hvernig ástandið verður eftir ca. 40 ár, álverið í Straumsvík er fullstækkað og Hafnarfjörður hefur dreift úr sér allt í kring um álverslóðina sem er orðinn sami flöskuhálsinn á allri byggð og flugvöllurinn er í Vatnsmýrinni núna.  Komið er álver í Helguvíkina, við Húsavík, í Skagafjörðinn og búið er að stækka álverið við Reyðarfjörð um helming.  Þjórsáin er fyrir löngu orðin fullnýtt og öll helstu fallvötn landins eru notuð til raforkuframleiðslu.

Þá gerist það að eithvert af nýrri álverunum vill stækka, hótar því að ef ekki verði sköffuð meiri orka á viðráðanlegu verði þá flytji það bara úr landi 10 til 15 árum seinna.  Þá þarf þjóðin að horfast í augu við það að álrisarnir verða orðnir svo stórtækir og ómissandi fyrir þjóðarbúið og Landsvirkjun að ekki verður hægt að neita þeim um meiri orku sama hvar hún er fengin þá verður ekki spurt hvar sé þjóðgarður eða hvað þurfi að víkja svo hægt sé að virkja.  Þá grípur um sig sama múgsefjunin og ríkir núna í Hafnarfirði svartsýnustu spámenn sjá ekkert nema eymd og volæði og allsherjar atvinnuleysi ef álverið fer svo gripið er til allra ráða til að halda álversmönnum góðum.

Það sem er að gerast í Hafnarfirði núna á eftir að gerast í öllum þeim byggðarlögum sem eiga eftir að verða fyrir þeirri bölvun að fá álver á þröskuldinn hjá sér.  Við höfum séð hvernig málin fara þegar stór vinnuveitandi hverfur af sjónarsviðinu líkt og gerðist þegar varnarliðið lét sig hverfa af suðurnesjunum, svartsýnustu menn sáu byggð því sem næst leggjast af allt umhverfis vallarsvæðið.  En hvað breyttist?  Ekkert, þeir sem unnu upp á velli fengu aðra vinnu og héldu áfram sínu lífi á öðrum vinnustöðum.

Ef við sleppum hugmyndafluginu lausu þá má búast við því að verð á orku hvaða nafni sem hún nefnist eigi eftir að hækka talsvert í heiminum næstu áratugina, sífellt meiri eftirspurn er einnig fyrirsjáanleg á áli.  Er það svo fjarlægt að sá dagur komi að álrisarnir sjái sér hag í því að byggja sín eigin orkuver sem yrðu þá trúlega kjarnorkuver sem myndu þjóna álverum þar sem framleiðslugetan yrði nokkrar milljónir tonna á ári.  Þá ræður verð á vinnuafli staðetningu stóriðjunnar en ekki verðið á orkunni.  Þá er Ísland út úr myndinni, hvað gerum við þá?

Það hlýtur að vera hverjum heilvita manni nokkuð augljóst hversu hættulegt það er að vera með öll egginn í sömu körfunni líkt og fylgismenn stóriðjunnar vilja hafa það.

Ég geri mér nokkuð ljóst að ég er búin að fara út um víðan völl með þetta alltsaman en er ekki nauðsynlegt að skoða hvernig ástandið gæti orðið hjá okkar afkomendum en ekki hvað við getum haft það gott næstu 10 til 15 árin.